Standardy Ochrony Małoletnich

Standardy Ochrony Małoletnich

STANDARDY OCHRONY DZIECI W DUSZPASTERSTWIE PARAFIALNYM

PARAFIA PW. ŚW. STANISŁAWA KOSTKI W TARNOWIE

Wprowadzone w życie w dniu 15 sierpnia 2024 roku

Preambuła

Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadze­nia we wszelkich instytucjach, w których przebywają dzieci, standardów ich ochrony przed krzywdzeniem [ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks ro­dzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)].

Kościół realizuje misję powierzoną mu przez Pana, aby nie zginęło żadne z tych najmniejszych. W oparciu to tę ewangeliczną misję uznaje, że dobro dziecka jest najważniejsze.

Specyfika środowiska parafialnego

W parafii głównie toczy się życie sakramentalne wiernych, a życie rodzinne wokół celebracji roku liturgicznego. Rodzice w zaufaniu przyprowadzają swoje dzieci do parafii i oczekują, że będą tam one bezpieczne. Parafianie są osobami w różnym wieku, w różnej sytuacji rodzinnej, zawodowej, a duszpasterze oraz osoby pracujące na rzecz parafii mają nierzadko wgląd w ich potrzeby oraz możliwość zaradzenia im.

Z tego powodu standardy ochrony dzieci w obszarze parafialnym poszerzone zosta­ły o ochronę osób dorosłych i nie dotyczy to wyłącznie osób zależnych, bezbronnych, lecz wszystkich. Mają one za zadanie chronić przed wszelkiego rodzaju nadużyciami, przed krzywdą, przemocą, w tym przed wykorzystaniem seksualnym. Działają w obie strony – chronią zarówno parafian, jak i osoby duchowne, pracowników i wolontariuszy parafii.

OBJAŚNIENIA TERMINÓW

Objaśnienie terminów

• biskup – biskup lub arcybiskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Pra­łatury Personalnej Kościoła łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich.

• cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komu­nikacyjnych – komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów społeczno­ściowych, blogów, SMS-ów, MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych wiadomo­ści, obraźliwych komentarzy (hejt, trolling), rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle, zastraszania, śledzenia (cyberstalking), ujawnia­nia tajemnic (outing) itp.

• diecezja – diecezja, archidiecezja, ordynariat lub prałatura personalna Kościoła ła­cińskiego i eparchia Kościoła wschodniego.

• duchowieństwo, kler – biskupi, księża i diakoni.

• duszpasterstwo – sytuacja, w której jedna osoba jest odpowiedzialna za dobro dru­giej lub za wspólnotę wyznaniową. Obejmuje zapewnienie porad i wsparcia du­chowego, edukację, poradnictwo, opiekę medyczną i pomoc w potrzebie. Wszel­ka praca polegająca na nadzorze lub wychowaniu dzieci i młodzieży jest dziełem duszpasterskim.

• duszpasterstwo pozaparafialne – duszpasterstwa, wspólnoty, grupy gromadzą­ce młodych ludzi (młodzież licealna, studenci, młodzi dorośli), w tym wolonta­riaty, wakacyjne spotkania młodych (organizowane przez zakony, zgromadzenia zakonne, wspólnoty), festiwale młodzieżowe, rekolekcje wyjazdowe, wspólnoty różnych stanów, pielgrzymki piesze, pielgrzymki autokarowe, środowiska harcer­skie i sportowe. To dzieła, które mogą działać przy parafiach, ale mają struktury pozaparafialne.

• dane osobowe dziecka – wszelkie informacje umożliwiające identyfikację dziecka, w tym jego imię i nazwisko oraz wizerunek.

• dziecko – każda osoba do ukończenia 18. roku życia.

• kapłan – osoba, która spełnia w imieniu wspólnoty religijnej funkcje kultowe i rytualne.

• ksiądz – duchowny chrześcijański posiadający święcenia kapłańskie.

• krzywda/krzywdzenie – każde działanie, które prowadzi do cierpienia fizyczne­go, psychicznego, moralnego; również bezczynność jednostek, instytucji lub społe­czeństwa jako całości w obliczu krzywdy/przemocy.

• opiekun dziecka – przedstawiciel ustawowy dziecka: rodzic albo opiekun, rodzic zastępczy, opiekun tymczasowy.

• osoba bezbronna (vulnerable adults) – każda osoba w wieku powyżej 18 lat, która jest narażona na zwiększone ryzyko doświadczenia przemocy, np. osoby starsze, z niepełnosprawnością, chore, w depresji itp.

• osoba dopuszczona do działalności z dziećmi – osoba spełniającą określone kry­teria, to może być np. wychowawca, duszpasterz, opiekun, nauczyciel, trener, in­struktor, lider, zastępowy, druh, pielęgniarka, masażysta itp.

• osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci i młodzieży – osoba wyzna­czona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskiego sprawująca nadzór nad prawidłowym stosowaniem standardów ochrony dzieci.

• osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń – osoba wyznaczona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskiego, ciesząca się zaufaniem i odpowied­nio przygotowana, odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach do­tyczących przemocy.

• osoba odpowiedzialna za prowadzenie interwencji – zarządca placówki (dyrek­tor, proboszcz itp.) odpowiedzialny za podejmowanie interwencji w przypadku zaistnienia przemocy.

• proboszcz – mianowany przez biskupa duszpasterz i zarządca parafii.

• przełożony – osoba mianowana przez kościelny organ prowadzący, odpowiedzial­na za bieżącą działalność duszpasterstwa i zaangażowanych w nie osób.

• przemoc duchowa – odwoływanie się do przekonań religijnych i wiary osoby w celu wyrządzenia jej szkody. Może mieć negatywny wpływ na duchowość osoby poszkodowanej, zwłaszcza gdy dopuszcza się jej osoba posiadająca duchowy auto­rytet i zaufanie w Kościele.

• przemoc fizyczna – każde intencjonalne działanie sprawcy, którego celem jest prze­kroczenie granicy ciała dziecka, np. bicie, popychanie, szarpanie itp.

• przemoc psychiczna – powtarzający się wzorzec zachowań duszpasterza, lidera, animatora czy członka duszpasterstwa (np. upokarzanie, wyśmiewanie, stawianie niemożliwych do realizacji wymagań) lub skrajnie drastyczne wydarzenie (lub wy­darzenia), które powodują u dziecka brak poczucia własnej wartości.

• przemoc seksualna – zaangażowanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest w stanie zrozumieć i na którą nie potrafi udzielić świadomej i dobrowolnej zgody, naruszające prawo i obyczaje danego społeczeństwa.

• przemoc rówieśnicza (bullying) – zjawisko polegające na agresywnym i celowym dręczeniu, nękaniu czy prześladowaniu jednego lub kilku uczestników duszpa­sterstwa przez innych, w celu wywarcia na nich presji lub zadawania cierpienia.

• wolontariat – dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych osób lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjaciel­skie. Określenie „bezpłatna” nie oznacza „bezinteresowna”, lecz „bez wynagro­dzenia materialnego”.

• wolontariusz – osoba pracująca na zasadzie wolontariatu. Według ustawy o dzia­łalności pożytku publicznego i o wolontariacie wolontariuszem jest ten, kto dobro­wolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych. Instytucje te nie mogą korzystać z pracy wolontariuszy przy prowadzonej działalności gospodarczej, czego wprost zakazuje ustawa.

• zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opiekuna tymczasowego. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka, należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnię­cia sprawy przez sąd rodzinny (orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców).

STANDARD 1

STWORZENIE I ZACHOWANIE BEZPIECZNEGO ŚRODOWISKA W PARAFII

• W parafii pw. Św. Stanisława Kostki w Tarnowie (dalej: parafii) został opracowany i wprowadzony w życie wewnętrz­ny dokument, w którym zawarta jest polityka ochrony przebywających tam dzieci i osób dorosłych zgodnie z obowiązującymi standardami wyznaczonymi zarówno przez dokumenty państwowe (Ustawę o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opie­kuńczy oraz innych ustaw z dn. 28 lipca 2023 r. – tzw „Ustawa Kamilka”), jak i wskazania wynikające z Wytycznych Kościoła katolickiego w Polsce.
• W przygotowaniu wewnętrznego dokumentu uczestniczą zaangażowani świeccy.
• W parafii działa Osoba ds. Prewencji: ANNA SMOLEŃ oraz wyznaczona jest tzw. osoba zaufania: JOANNA BIBRO
• Polityka ochrony dotyczy szczegółowych zasad bezpieczeństwa i sposobu ochrony przebywających tam dzieci i bezbronnych dorosłych.
• Standardy ochrony są dostępne w parafii i podane do publicznej wiadomości tj. na stronie internetowej oraz wywieszone w gablocie parafialnej.

STANDARD 2

WERYFIKACJA, DELEGOWANIE I EDUKACJA KAPŁANÓW, OSÓB KONSEKROWANYCH I ŚWIECKICH PRACUJĄCYCH Z DZIEĆMI I Z OSOBAMI BEZBRONNYMI W PARAFII

1. Obowiązki proboszcza (załącznik 1 i 2)
2. Do obowiązków proboszcza należy wdrażanie w życie standardów ochrony przed przemocą.
3. O każdej osobie zaangażowanej w parafii i mającej kontakt z dziećmi w obszarze związanym z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realiza­cją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad dziećmi proboszcz uzy­skuje dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/...­nym/).
4. Dodatkowo, przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do działalności (np. wolontariackiej) związanej z wychowaniem, edukacją, wypo­czynkiem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, upra­wianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad nimi proboszcz ma obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Reje­stru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdz. XIX k.k. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksu­alnej i obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
5. Proboszcz parafii powołuje Osobę ds. Prewencji, która odpowiada za wdrażanie i przestrzeganie standardów oraz za działania interwencyjne.
6. Proboszcz parafii powołuje niezależną od Osoby ds. Prewencji tzw. osobę zaufaną. Należy do niej obowiązek przyjmowa­nie zgłoszeń dotyczących nierespektowania standardów. Osoba zaufana nie może na własną rękę podejmować działań służących wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów lub weryfikacji zgłaszanych faktów. Obowiązuje ją zasada poufności (Załącznik 4).
7. Osobą odpowiedzialną bezpośrednio za interwencję w przypadku zaistnienia przemocy jest zarządca placówki, w tym wypadku proboszcz parafii. Powinien czynić to we współpracy z wymienionymi wyżej kompetentnymi osobami.
8. Wszelka działalność dotycząca ochrony oraz interwencji i pomocy musi być do­kumentowana. Wpisów w rejestrze zdarzeń dokonują osoby bezpośrednio zaan­gażowane w daną aktywność, ale za bezpieczne przechowywanie notatek odpo­wiedzialny jest proboszcz. Rejestr (Załącznik 3) prowadzi się zgodnie z zasadami ochrony danych wrażliwych.
10. Obowiązki duszpasterzy dzieci

Duszpasterze dzieci powinni:

• czuwać nad własną dojrzałością emocjonalną, psychiczną, duchową; starać się o dobór żywo wierzących, rzetelnych, zweryfikowanych i odpowiednio przeszkolonych osób do pełnienia funkcji animatorów, wychowawców itd.;
• wspierać dzieci w ich rozwoju ku dojrzałości;
• dbać o respektowanie zasad kultury (wobec dzieci i między nimi);
• czuwać nad równym traktowaniem wszystkich dzieci, z uwzględnieniem ich szcze­gólnych potrzeb i osobistych uwarunkowań;
• dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności;
• organizować działania duszpasterskie w miejscach bezpiecznych;
• utrzymywać możliwie żywy i transparentny kontakt z rodzicami dzieci;
• dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych osobo­wych dzieci (Załącznik 5).

STANDARD 3

SPOSÓB REAGOWANIA NA OSKARŻENIA LUB NIEWŁAŚCIWE ZACHOWANIA

• W przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba doro­sła lub dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania lub/oraz do delegata właściwej instytucji kościelnej.

• Gdy sprawa dotyczy niewłaściwego zachowania osób świeckich zatrudnionych w parafii bądź wolontariuszy, sprawę należy zbadać i podjąć adekwatne kroki w zależności od tego, czego dotyczyło to zachowanie. Każdorazowo należy podjąć z tą osobą rozmowę i jeśli zajdzie taka potrzeba, to okresowo lub stale wycofać ją z pracy duszpasterskiej.

• Jeśli niewłaściwe zachowanie dotyczy dziecka, należy o tym zawiadomić jego ro­dziców i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.

• Jeśli sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań dzieci wobec siebie nawzajem, należy niezwłocznie zawiadomić rodziców dzieci i wraz z nimi podjąć odpowied­nie działania.

• Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń współpracuje z proboszczem i delegatem diecezjalnym i/lub zakonnym.

• Każda informacja o niewłaściwym zachowaniu powinna być traktowana poważ­nie, gdyż jest działaniem prewencyjnym.

• Jeśli jakakolwiek osoba dorosła zaangażowana w pracę duszpasterską w parafii dowie się od dziecka, że doświadcza ono przemocy, automatycznie ma obowiązek zastosowania się do art. 304 k.p.k. mówiącego o tym, że każdy, kto dowie się o po­pełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

STANDARD 4

ZAPEWNIENIE OPIEKI I WSPARCIA OSOBOM SKRZYWDZONYM

• Każda osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, winna zostać przyjęta z szacunkiem i uważnie wysłuchana.

• Osoba skrzywdzona powinna otrzymać informację o możliwych formach pomocy, z której może skorzystać na terenie parafii lub poza nią.

• W sytuacji, gdy osoba wskazana jako sprawca jest kapłanem lub inną osobą za­angażowaną w parafii, należy jak najszybciej zapewnić bezpieczeństwo osobie skrzywdzonej (np. przez niedopuszczanie do niej osoby wskazanej lub podejrza­nej o krzywdę). Następnie należy jej udzielić pomocy, jakiej potrzebuje. Osoby po­szkodowane nie powinny być obarczane kosztami udzielanej im pomocy.

• Troska duszpasterska wobec osoby skrzywdzonej i jej bliskich polega przede wszystkim na życzliwym wysłuchaniu i pomocy w odbudowaniu jej więzi z Bogiem i zaufania do Kościoła. Organizowana jest w porozumieniu z diecezjalnym duszpa­sterzem ds. pomocy duchowej osobom skrzywdzonym.

• Jeśli osoba skrzywdzona należała do jakiejś grupy parafialnej, również inni uczestni­cy tej grupy powinni otrzymać pomoc duszpasterską i ewentualnie psychologiczną.

• Jeśli osobą skrzywdzoną jest dziecko, pomoc powinna otrzymać również jego rodzina.

• Parafianie powinni być we właściwy sposób poinformowani o tym, co się wyda­rzyło, oraz otrzymać stosowną pomoc. Należy przy tym zachować zasadę ochrony dobrego imienia osoby skrzywdzonej.

• Jeśli zgłoszenie dotyczy przestępstwa określonego w prawie karnym i/lub kano­nicznym, osoba przyjmująca zgłoszenie postępuje zgodnie z procedurami zawar­tymi w Wytycznych KEP.

• Jeśli zgłoszenie dotyczy innej krzywdy czy niewłaściwego zachowania, osoba zgła­szająca otrzymuje informację o podjętych w sprawie krokach.

• Wszelkie działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.

STANDARD 5

SPOSÓB POSTĘPOWANIA Z OSKARŻONYMI O WYKORZYSTANIE SEKSUALNE I PRZEMOC

• Do parafii mogą należeć osoby, które są oskarżone o różne przestępstwa bądź mają wyrok w zawieszeniu, lub też wróciły do środowiska po odbytym wyroku. Nie powinny one pracować z dziećmi, natomiast powinny zostać objęte pomocą duszpasterską.

• W sytuacji, gdy oskarżonym jest dziecko, należy współpracować z jego rodzicami lub opiekunami prawnymi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe i potrzebne. Ich również dobrze jest otoczyć opieką duszpasterską.

• W sytuacji, gdy osobą oskarżoną jest kapłan lub osoba konsekrowana, należy za­stosować się do wskazań uzyskanych od biskupa miejsca lub przełożonych. Wobec takiej osoby powzięte zostają kroki przewidziane przez Wytyczne KEP.

• Gdy osobą oskarżoną jest świecki pracownik lub wolontariusz parafialny, należy odsunąć taką osobę od podejmowanej pracy na czas wyjaśnienia sprawy lub do czasu decyzji prokuratury oraz objąć ją opieką duszpasterską.

• W procesie wyjaśniania sprawy oraz w podawaniu informacji należy również zadbać o zachowanie ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy.

• W przypadku zaistnienia fałszywego oskarżenia, jeśli zarzuty nie zostaną potwier­dzone, a oskarżenie znane było osobom postronnym, należy przekazać im informa­cję o niewinności oskarżonego w formie komunikatu biskupa miejsca lub delegata.

STANDARD 6

ZASADY CHRONIĄCE W OBSZARZE PARAFIALNYM

1. Zasady chroniące dotyczące dzieci (granice zachowań)

Dzieckiem jest osoba, która nie ukończyła 18. roku życia. Dziecko, rozwijając się, kon­stytuuje siebie jako osobę. Potrzebuje do tego opieki, troski, serdeczności, kształcenia i wychowania. Dzieje się to w rodzinie, ale również poprzez relacje z autorytetami oraz wartościami przekazywanymi w środowisku rówieśniczym i wychowawczym. Wszel­kie oddziaływanie wychowawcze zawsze musi się dokonywać z poszanowaniem woli rodziców bądź prawnych opiekunów.

Wprawdzie niemożliwe jest stworzenie wyczerpującej listy zachowań niepożąda­nych, ani też wskazanie precyzyjnych granic wszystkich zachowań, należy jednak kiero­wać się poniższymi wskazówkami oraz roztropnością i wrażliwością ewangeliczną.

Zasady te dotyczą nie tylko relacji dorosły – dziecko, ale również relacji pomiędzy dziećmi (Załącznik 5).

1.1. Zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim

• Wszystkie spotkania z dziećmi na terenie parafii powinny być organizowane w miejscach oficjalnych, ogólnodostępnych i do tego przygotowanych.

• Nie można przebywać z dzieckiem sam na sam w warunkach odizolowanych. Jeżeli dobro dziecka wymaga indywidualnego spotkania, nie może się ono odby­wać w sekrecie (zalecane powiadomienie rodziców lub przełożonego) i w warun­kach odizolowanych. Osoba przeprowadzająca spotkanie powinna zatroszczyć się o transparentność (np. przeszklone lub uchylone drzwi pomieszczenia, które nie mogą być zamknięte na klucz, obecność innych osób w bezpośrednim pobliżu, po­wiadomienie innych osób o spotkaniu itp.). Indywidualnych spotkań z dziećmi nie wolno w nieroztropny sposób mnożyć ani przedłużać. Spotkania takie nie powin­ny odbywać się w późnych godzinach wieczornych (po godz. 20.00 lub nocą).

• Dzieci nie mogą przebywać w parafialnych pomieszczeniach mieszkalnych bez opieki rodzica lub opiekuna prawnego. Nie powinny też towarzyszyć duszpaste­rzom w miejscach lub w sprawach niezwiązanych ze sprawowaniem posługi lub formacją.

• Dzieci powinny zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej. Podczas pełnienia funkcji wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alko­holu lub substancji psychoaktywnych ani przyjmować ich w obecności dzieci.

• Dzieci na terenie parafii nie mogą przebywać pod wyłączną opieką innego dziecka, chyba że inaczej stanowią regulaminy religijnych ruchów duszpasterstwa poza­parafialnego, np. Ruchu Światło-Życie, KSM, w tym wypadku stosuje się standar­dy opracowane przez te grupy. Osoby te powinny być odpowiednio uformowane, przygotowane i pełnić posługę pod okiem dorosłych.

• Jeśli spotkania formacyjne, np. przygotowanie do bierzmowania, odbywają się w domach wybranych rodzin, również muszą być przeprowadzane w grupie, nigdy indywidualnie.

• Zakazuje się przewożenia dzieci prywatnymi samochodami, zwłaszcza w poje­dynkę, bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.

• Niestosowne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” osoby dorosłej z dzieckiem.

• W prywatne życie dziecka wolno ingerować tylko w takim wymiarze, w jakim wymaga tego konkretny problem.

• W przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności należy wyka­zać się delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej rozmowy nie powinien prze­prowadzić specjalista.

• W obecności dzieci nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksual­nym. Zabronione jest prezentowanie dzieciom treści obscenicznych, erotycznych, pornograficznych lub mających podtekst seksualny, zawierających sceny brutal­nej przemocy bądź nieodpowiednich do wieku i wrażliwości odbiorców w jakikol­wiek sposób i za pomocą jakiegokolwiek urządzenia.

• Niedozwolone jest stosowanie przemocy fizycznej oraz psychicznej, takiej jak: poni­żanie, upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowane, znęcanie się itp., zarów­no w bezpośrednich kontaktach, jak i za pośrednictwem mediów społecznościowych.

• Niedopuszczalne są wszelkiego rodzaju nadużycia duchowe (w obszarze spowie­dzi, poradnictwa itp.).

• Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej pomiędzy dziećmi wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekunów.

• Nie wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji duszpasterskich lub wychowawczych.

Zachowania niedozwolone:

• wszelkie formy okazywania niechcianej czułości;

• dotykanie piersi, pośladków, genitaliów i ich okolic (choćby przez bieliznę lub odzież);

• pocałunki;

• mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu;

• klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie;

• łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;

• masaże;

• sadzanie na kolanach;

• kładzenie się lub spanie obok;

• ocieranie się;

• seksualizacja i seksizm;

• różne formy poniżania oraz mobbing;

• używanie wulgaryzmów.

Zachowania właściwe w naszym kręgu kulturowym:

• uścisk dłoni lub delikatne objęcie, przytulenie, pocałunki w policzek;

• delikatne poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz akceptacji wsparcia, pocieszenia;

• dotyk ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości;

• trzymanie się za ręce w czasie np. zabawy lub dla uspokojenia wzburzenia emocjonalnego;

• trzymanie za ręce dzieci w czasie spaceru;

• siadanie w pobliżu małych dzieci;

• podnoszenie lub trzymanie na rękach dzieci do ok. 3. roku życia;

• przytulanie i branie na kolana małych dzieci za zgodą ich rodziców i najlepiej w ich obecności;

• dzieciom nie wolno robić zdjęć lub filmować bez ich zgody. Nie wolno upublicz­niać zdjęć, filmów z udziałem dzieci bez pisemnej zgody ich rodziców lub opieku­nów prawnych, z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych w związ­ku z informowaniem o wydarzeniach;

• zabrania się częstowania dzieci tytoniem, alkoholem i innymi substancjami psy­choaktywnymi, posiadania środków niedozwolonych przez prawo. Nie wolno również tolerować ich posiadania oraz zażywania przez dzieci.

Zasady ochrony dotyczące wyjazdów

Zachęca się do pełnej transparentności w organizowaniu spotkań z dziećmi. Na począt­ku roku formacyjnego w parafii należy:

• zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych dzieci z harmonogramem prowa­dzonych spotkań;

• zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;

• ustalić zasady odbioru dzieci;

• ustalić zasady komunikacji elektronicznej z dziećmi;

• wszystkie formy zorganizowanego czasu, a w sposób szczególny wypoczynku dzieci powinny być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;

• na wyjazdy grupowe należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych, po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasa­dami jego organizacji (regulaminem). Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają prawo do kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem;

• podczas wyjazdów parafialnych opiekunowie nie powinni nocować w tym samym pomieszczeniu co podopieczni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od opiekuna pozostania w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie zawiadomić inną osobę dorosłą, kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub opiekuna prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe, organizator zawiera informację na ten temat w regulaminie. Szczególnie zadbać należy o ochronę dzieci w toaletach, łazienkach, przebieralniach czy szatniach.

Zasady ochrony dotyczące kontaktów przez media oraz udostępniania z Internetu

• Parafie, które zapewniają dzieciom dostęp do Internetu, powinny wdrożyć środki bezpieczeństwa uniemożliwiające dostęp do treści stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju. Na urządzeniach umożliwiających dostęp do Interne­tu powinno być zainstalowane i aktualizowane oprogramowanie filtrujące treści, zaś korzystanie z Internetu powinno być monitorowane przez wyznaczoną osobę przynajmniej w sposób umożliwiający ustalenie, kto, kiedy i z jakich treści korzy­stał (np. indywidualne konta dla wszystkich użytkowników). Szczegółowe zasady korzystania z Internetu powinny być zawarte w stosownym regulaminie.

2. Zasady chroniące dotyczące wszystkich, również dorosłych

• Sakrament pokuty i pojednania, a także spotkania związane z towarzyszeniem du­chowym powinny odbywać się w miejscach do tego wyznaczonych (konfesjonał lub miejsce osobne, ale widoczne). Jeśli nie można zachować tej zasady (np. w czasie wakacji, pielgrzymki czy przy spowiedzi osoby chorej czy z niepełnosprawnością), należy zadbać o to, by spowiednik i penitent byli dostępni (drzwi pomieszczenia nie mogą być zamknięte na klucz) lub widoczni dla innych osób (np. przeszklenia w drzwiach, uchylone drzwi do pomieszczenia). Niedopuszczalne jest spowiada­nie lub tzw. rozmowy duchowe w pokojach prywatnych.

• Podczas Mszy świętych o uzdrowienie połączonych z modlitwą wstawienniczą należy zadbać o to, aby modlitwa taka odbywała się przy głównym ołtarzu, w miej­scach godnych, widocznych, centralnych, a nie w różnych „zaułkach”, przyciem­nionych pomieszczeniach itp.

• Zaleca się, aby odwiedziny chorych (dotyczy księży oraz szafarzy i wolontariuszy) odbywały się w obecności osoby trzeciej (kogoś z rodziny, z sąsiedztwa, osoby po­sługującej w parafii).

• Do udziału w wizytach duszpasterskich (kolęda) należy zapraszać tylko takie osoby (służba liturgiczną, organista, zakrystianin, kościelny), które wykazują się odpowiednią dojrzałością np. w obszarze zachowania dyskrecji.

• Zobowiązania i obietnice księdza, pracownika lub osoby posługującej w parafii, zwłaszcza te, za które uiszczono wynagrodzenie, powinny być udokumentowane w formie pisemnej, a kopia przekazana beneficjentowi.

STANDARD 7

EDUKACJA DZIECI ORAZ OSÓB BEZBRONNYCH W OCHRONIE SWOICH GRANIC

„Edukacja to szczepionka na przemoc” przekonywał Edward James Olmos. Zapobiega­nie sytuacjom sprzyjającym wykorzystaniu odbywa się również poprzez kształtowanie świadomości dzieci. W parafii istnieje możliwość zadbania o taką edukację. Szkolenia, np. w konwencji warsztatów, powinny prowadzić osoby odpowiednio do tego przy­gotowane. Powinny one obejmować formację dzieci do reagowania poprzez asertywne zachowanie oraz informowanie odpowiednich osób dorosłych w sytuacjach, w których są świadkami lub doświadczają od dorosłych albo innych dzieci jakiejkolwiek krzywdy (fizycznej, seksualnej, słownej, emocjonalnej itd.), takiej jak np.:

• pozostawianie dzieci bez opieki;

• okazywanie niechcianej czułości;

• próby nawiązywania kontaktu w miejscach odosobnionych;

• epatowanie nagością oraz zapraszanie, zwłaszcza indywidualnie, do miejsc takich jak np. sauna;

• przekraczanie granic nienaruszalności cielesnej;

• zbyt intensywne dążenie do osobistego kontaktu;

• infantylne zachowania opiekunów;

• prowokacja i wciąganie w sytuacje dwuznaczne;

• prezentowanie nieodpowiednich i wulgarnych treści (zwłaszcza materiałów o cha­rakterze erotycznym, pornograficznym, obrazujących przemoc lub w inny sposób przyczyniających się do dyskomfortu);

• nadmierne i indywidualne obdarowywanie prezentami i inne formy faworyzowania;

• brak empatii i wrażliwości na potrzeby dzieci;

• proponowanie, używanie alkoholu lub środków psychoaktywnych itp. lub bycie pod ich wpływem.

STANDARD 8

SZKOLENIE I STAŁE WSPARCIE DLA OSÓB ZAJMUJĄCYCH SIĘ PROFILAKTYKĄ

Ochrona przed krzywdzeniem wpisana jest w misję Kościoła katolickiego powierzoną mu przez Pana. Dlatego każdy – przełożony w Kościele, osoby uczestniczące w jego misji przez pracę i zaangażowanie duszpasterskie czy pracę z dziećmi i osobami bezbronny­mi – powinien posiadać potrzebną wiedzę na temat ochrony dzieci i osób bezbronnych przed przemocą i dzielić się nią z rodzicami i dziećmi.

Zakres szkoleń w temacie ochrony dzieci i osób bezbronnych oraz kto je prowadzi

1. Wszyscy pracownicy i wolontariusze w parafii otrzymują potrzebną im wiedzę o standardach przyjętych i obowiązujących w parafii – kodeksie zachowań, proce­durach związanych z interwencją i zgłoszeniem. Szkolenie może prowadzić osoba odpowiedzialna w parafii za prewencję.

2. Pracownicy i wolontariusze pełniący funkcje wychowawcze lub formacyjne dodat­kowo otrzymują potrzebną wiedzę dotyczącą: rodzajów przemocy (w tym przemocy rówieśniczej);

• rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania seksualnego);

• strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy seksualnej);

• rozmowy z dzieckiem/nastolatkiem/osobą bezbronną na temat krzywdy;

• rozmowy z dorosłymi (gdy ktoś pracuje z grupą dorosłych) dotyczącą przemocy;

• zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie;

• innych zaleceń obowiązujących w danej placówce/miejscu duszpasterskim.

6. Osoby odpowiedzialne za prewencję w parafii poza wiedzą z pkt 1 i 2 powinny mieć także wiedzę na temat: budowania systemu prewencji zgodnego z wymogami Kościoła i ustaw pań­stwowych (obecnie tzw. „Ustawa Kamilka” i Krajowy Plan Przeciwdziałania Przestępstwom Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Mało­letnich na lata 2023-2026 oraz Wytyczne KEP, dokument prewencji KEP);

• podstawowych procedur prawnych (kanonicznych i przewidzianych przez Kodeks karny);

• czynników ryzyka i czynników ochronnych;

• funkcjonowania w środowisku lokalnym placówek pomocowych;

• procedur ustalonych dla danej parafii.

STANDARD 9

ZAPEWNIENIE JAKOŚCI I CIĄGŁOŚCI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE PREWENCJI

• Dokument zawierający standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych w parafii aktualizowany jest co dwa lata.

• Ewaluacja dokumentu dokonywana jest w danej placówce przez osobę odpowie­dzialną za prewencję we współpracy z proboszczem i osobami wyznaczonymi przez proboszcza, a następnie konsultowana z osobami zaangażowanymi w dusz­pasterstwo parafialne. Następnie jest zatwierdzana przez osobę odpowiedzialną w diecezji za prewencję.